Het nieuwe pensioenstelsel

Waarom een nieuw pensioenstelsel (Pensioenakkoord)?

Hoewel uit internationale onderzoeken vaak blijkt dat ons Nederlandse pensioenstelsel 'tot de top in de wereld' behoort, staat het al langere tijd onder druk. Onder meer de lage rente en de sterk stijgende levensverwachting hebben de kwetsbaarheden van het huidige pensioenstelsel blootgelegd. Pensioenbeloftes kunnen steeds minder worden waargemaakt. Zeker als deze gebaseerd zijn op gegarandeerde maandelijkse uitkeringen (bijvoorbeeld middelloonpensioen). Ook is de arbeidsmarkt de laatste jaren flink veranderd, kijkt men nu kritischer aan tegen solidariteit en wisselen werknemers vaker van baan of worden zzp-er.

Na een voortraject van meer dan 10 jaar werd er op 5 juni 2019 bekend gemaakt dat het kabinet en de werkgevers- en werknemersorganisaties een principeakkoord hebben bereikt over een nieuw pensioenstelsel. Onlangs is een belangrijk onderdeel uit het Pensioenakkoord - het Wetsvoorstel Toekomst Pensioenen - aangeboden aan de Tweede Kamer voor behandeling. De verwachting is dat deze wet per 1 juli 2023 ingaat. Dan is er werk aan de winkel voor iedereen. Lees hier meer over de Wet Toekomst Pensioenen.

Akkoord op hooflijnen

Het Pensioenakkoord is overigens een akkoord op hoofdlijnen. Veel moet nog nader worden ingevuld en uitgewerkt. Gezien de grote impact, de verschillende belangen en de lange ontstaansgescheidenis neemt men voor bepaalde onderdelen uit het Pensioenakkoord wat langer de tijd en komt er een overgangsregeling. Andere onderdelen zijn inmiddels ingevoerd of worden op korte termijn ingevoerd. Kortom: het Pensioenakkoord is een belangrijke stap voor het nieuwe pensioenstelsel in Nederland. Graag vertellen wij u hierna meer over.

De belangrijkste punten uit het Pensioenakkoord

Het Pensioenakkoord is eigenlijk een set van maatregelen. Deze kunnen wij onderverdelen in een aantal hoofdpunten.

1. Wet toekomst pensioenen. Dit is het meest impactvolle en complexe onderdeel uit het Pensioenakkoord. Hierbij gaat het vooral om het aanvullende pensioen dat men via een werkgever opbouwt (ook wel het tweede pijler pensioen genoemd). De grootste verandering zal zijn dat er straks alleen nog maar beschikbare premieregelingen (premieovereenkomsten) bestaan. Het toekennen van pensioenaanspraken verdwijnt en de premie wordt leidend. Dit betekent voor de toekomstige pensioenopbouw het einde voor de middelloon- en eindloonpensioenregeling.

Deze nieuwe wetgeving gaat naar alle waarschijnlijkheid per 1 juli 2023 gelden. Er wordt voorzien in een overgangsperiode tot 1-7-2027. Daarom wordt ook wel gesproken over nieuw pensioenstelsel 2027. Om de overgang naar de nieuwe pensioenregeling in goede banen te leiden creëert de wetgever een zogenaamd transitiekader. Verder is dit artikel gaan wij hier dieper op in. Ook de aandachtspunten en actiepunten komen hierbij aan bod. Het Wetsvoorstel toekomst pensioenen is eind maart 2022 aangeboden aan de Tweede Kamer.

2. Wet temporisering verhoging AOW-leeftijd. Deze wet is al sinds 2020 van kracht en regelt dat de AOW-leeftijd in de toekomst minder snel zal stijgen. Ook de koppeling tussen de levensverwachting en de AOW-leeftijd is aangepast. Als de resterende levensverwachting van een 65-jarige nu 1 jaar langer wordt zal de AOW-leeftijd met 8 maanden opschuiven (dit was 1 jaar, ofwel een een-op-eenkoppeling). De gewijzigde koppeling gaat overigens ook gelden voor de pensioenrichtleeftijd (welke geldt voor het aanvullend pensioen via de werkgever). 

3. Wet bedrag ineens, RVU en verlofsparen. Voor de twee laatstgenoemde onderdelen geldt dat u hier nu al gebruik van kunt maken. De wetgeving voor het bedrag ineens zal naar verwachting per 1 juli 2023 van kracht worden. Verlofsparen en de RVU-drempelvrijstelling maken het mogelijk om eerder te kunnen stoppen met werken (het pensioenakkoord is niet alleen voor zware beroepen). Van belang is wel om te melden dat van de RVU-drempelvrijstelling slechts tijdelijk gebruik kan worden gemaakt. Primair blijft het de verantwoordelijkheid van de werkgever om beleid te ontwikkelen dat erop gericht is dat werknemers gezond hun pensioenleeftijd kunnen bereiken. Meer over de Wet bedrag ineens leest u hier. Wilt u meer weten over de nieuwe mogelijkheden om eerder met pensioen te kunnen? Lees dan hier het nieuwsartikel dat wij hierover hebben gepubliceerd.

Wijziging arbeidsvoorwaarde pensioen

Uiteindelijk is het Pensioenakkoord niets meer of minder dan een wijziging van de pensioenregeling. Een wijziging van de arbeidsvoorwaarde pensioen is niet zonder meer mogelijk. Werkgevers moeten vooraf weten welke mogelijkheden zij hebben om de pensioenregeling te kunnen aanpassen. Werknemers en de personeelsvertegenwoordiging (OR of PVT) zullen willen weten wat hun rechten zijn. Tijdig beginnen en je goed laten adviseren is bij dit soort wijzigingstrajecten van groot belang. Vergeet ook de pensioencommunicatie niet.

Grote impact voor alle betrokkenen

De meerderheid van de Nederlandse werknemers bouwen nu nog hun pensioen op via een middelloonregeling (pensioenopbouw op basis van het gemiddelde loon) of op basis van een premieovereenkomst (pensioenopbouw uitgaande van een beschikbare premie). Het nieuwe pensioencontract zal een premieovereenkomst worden.

Pensioenfondsen mogen onder het nieuwe pensioenstelsel niet langer de doorsneesystematiek hanteren. Pensioenverzekeraars en Premie Pensioen Instellingen (PPI) zullen moeten overstappen op een gelijkblijvend premiesysteem. Dit alles zal grote gevolgen hebben voor de werkgevers en de deelnemers. Compensatie voor de medewerkers die onder het nieuwe pensioensysteem slechter af zijn ligt voor de hand. Hier zal ook een belangrijke taak zijn weggelegd voor de ondernemingsraad (OR) en de personeelsvertegenwoordiging (PVT). Deze op hun beurt zullen vaak specifieke pensioenkennis gaan inhuren bij gespecialiseerde pensioenconsultants.